|
7
/ 8 |
|
16.yüzyılda Kur'an-ı Kerim tezhipleri ön plandadır.
Çok önem verilen örneklerde yazıdan önce tezhipli iki sayfa bulunur.
Ama normal örnekler, metnin ilk iki sayfası ile başlar. Bunlarda
başlıklar ve geniş çerçeveler yazıyı adeta ikinci plana itmiştir.
1523/24 tarihli, Kanuni için hazırlanmış olan ve bugün Topkapı Sarayı
Kütüphanesi'nde bulunan Kur'an (EH.58), altın zeminin ağırlık kazandığı
klasik bir tezhip örneği sayılabilir. Yapıtın zahriye sayfasında
ise Kanuni için hazırlandığını belirten satırlar bir şemse içindedir.
Zemin renklerinin açık oluşu, genel görünüme bir hafiflik kazandırmaktadır.
Aynı yapıtın bir başka sayfasında da hattatın adı belirtilmiştir.
Tezhibi yapan ve müzehhip ya da nakkaş ünvanını taşıyan ustanın
adı çok sık belirtilmez. Bu örnek, şemsenin altındaki salbek denilen
kısımda nakkaşın adının bulunmasıyla önem kazanır.
Topkapı Sarayı Kütüphanesi'nde bulunan ve 1539/40
tarihli Guy-i Çevgân adlı yapıtın baş sayfasında ise yazı, kağıttan
oymadır. Çok zengin tezhibi aşırı süslü tığlar da desteklemektedir.Kalan
boıluklar ise serpme altınla doldurularak yüklü bir süsleme oluşturulmuştur.
Aynı kütüphaneye EH. 307 no. ile kayıtlı, 1579 tarihini taşıyan
En'am-ı şerif'in baş sayfası ise oldukça yalındır. Yalnızca başlık
ve tepelik tezhiplenmiştir. Oldukça farklı teknikteki bu örneklerde
değişik bir yöntem kullanılmıştır. Önce zemin renklendirilmiş, altın
daha sonra sürülmüştür.
Ünlü hattat Ahmet Karahisari'ye ait Topkapı Sarayı Kütüphanesi'nde
bulunan Kur'an-ı Kerim'de (YY 999/EH. 157) birbirinin eşi olan duraklar
oldukça yalındır. Ancak sayfa yanındaki güller ve sure başlıklarının
çok zengin ve çeşitli olduğu görülür. Sayfa yanındaki aşer gülleri,
oval madalyon ve tığlardan oluşan üçlü düzenleme, yazılı kısmın
yüksekliğini bile aşmaktadır.
Sure başlığında 16. yüzyılın sevilen motiflerinden
biri de Çin bulutu denen süsleme formudur. Topkapı Sarayı Kütüphanesi'nde
bulunan Kur'an'da (EH.58) Çin bulutu küçük çiçeklerle birlikte kullanılmıştır.
Sayfa kenarındaki oval bir şemse biçimindeki hisib gülü, iki uçtan
tığlarla uzatılmış durumdadır.
Yine Ahmet Karahisari'ye ait, Topkapı Sarayı Kütüphanesi'ndeki Kur'an-ı
Kerim'in
(YY 999) tezhibi saray nakış atölyesinin ürünüdür. Burada atölyeyi
yöneten baş nakkaş Karamemi'nin getirdiği yeniliklerden biri görülür:
Natüralist motifler süsleme sanatımıza girmeye başlamıştır. Yazının
sağ ve solundaki bahar açmış meyva dalları bu açıdan ilginç motiflerdir.
|
7
/ 8 |
|
|