4 / 4

Piri Reis

Kitab-ı Bahriye

Piri Reis 16. yüzyıl dehalarından ünlü bir denizci, haritacı, bilim adamı ve büyük bir araştırmacı olarak denizciliğin pir-i olarak efsane bir kaptandır. Denizciliğie başladığı ilk yıllardan ve 1513 Dünya haritasının incelemelerini yaparken tuttuğu çeşitli notlar, 1521 yılında tamamlanan Kitab-ı Bahriye’nin sayfalarını süsler.

Piri Reis, denizcilik deneyimlerinde seyahat ettiği yerleri gözlemleyerek notlar alır ve bu seyahatler sırasında tanıştığı insanlardan ve dış kaynaklardan edindiği bilgileri kaynak olarak kullanır. Bu belgeler ve bilgilerin ışığında denizciler için başucu niteliğinde sayılabilecek haritalar çizer. Akdeniz kıyıları üzerine pek çok detaylı bilgiyi, hayranlık uyandıran şekilde içeren bu haritaların çoğu ünlü eseri Kitab-ı Bahriye’de toplanır.

Yavuz Sultan Selim’in ardından tahta geçen oğlu cihan imparatoru Kanuni Sultan Süleyman'ın dönemi, Osmanlı Tarihi’nde şanlı fetihlere imza atmış önemli bir dönemdir. Piri Reis, 1523'deki Rodos seferi sırasında Osmanlı Donanması'na katılarak Pargalı Damat İbrahim Paşa’nın desteğini alır. 1525'da Kitab-ı Bahriye, Pargalı İbrahim Paşa aracılığıyla Kanuni Sultan Süleyman’a sunulur.

Bu kılavuz kitabın ilk bölümü yazılış amacını da içermektedir. Kemal Özdemir’in “Ottoman Cartography” eserinde bu önemli kaynağın içeriğine yer verilmektedir: “Rüzgâr ve fırtına adları, denizlerin isimleri ve nitelikleri, harita ve pusulanın tanıtımı ve üzerindeki işaretlerin anlamları, Hint Okyanusu’ndaki Portekiz denizcileri, Çin Denizi, Hint Okyanusu, Basra Körfezi, Etiyopya’daki Muğti sahilleri, Komor Adaları, Akdeniz, Hürmüz Boğazı, Antiller, Amerika kıtasının keşfi konularına yer verir. Kitab-ı Bahriye’nin ikinci bölümü, Sultaniye ve Kilitbahir kalelerinin tanımı ile başlar. Ege Denizi adaları ve kıyıları, Yunanistan kıyıları, Adriyatik kıyıları, İtalya’nın Akdeniz kıyıları, Sicilya, Sardunya, Korsika adaları, Fransa kıyıları, İspanya kıyı ve limanları, Kanarya Adaları, Kuzey Afrika , Mısır ve Nil nehri, Doğu Akdeniz kıyıları, Girit ve Kıbrıs, Anadolu’nun güney ve Ege kıyıları ve adaları, Gelibolu ile Saros Körfezi anlatılır. Piri Reis bu ada ve kıyıların su derinlikleri, gemilerin demirleyebilecekleri yerler, kıyı bitki örtüsü, içme suyu, gemi inşaat olanakları yanında insanlar, dinler, politik güçler ve ticari durum hakkında da bilgiler verir. Kitap arkeolojik ve tarihi bilgiler de taşır. Piri Reis ayrıca kendinin ve diğer deniz kaptanlarının ilgi çekici deneyimlerini de aktarmaktadır.”

Kitab-ı Bahriye, Piri Reis’in Dünya Denizcilik Tarihi’nin en önemli eserleri arasında yer alan başyapıtıdır. Eser, denizcilik kitabı ve kılavuzu olmasının yanında kültür mirası ve eşi benzeri olmayan bir Akdeniz seyahatnamesi niteliği de taşımaktadır.

4 / 4