1 / 4

Piri Reis

Hayatı

Piri Reis, asıl adıyla Muhiddin Piri, 1513 yılında çizdiği ilk dünya haritası ve Akdeniz seferleri sırasındaki izlenimlerini aktardığı Kitab-ı Bahriye ile dünya denizcilik tarihinin önemli isimlerindendir. Ana dili ile birlikte İtalyanca, Rumca, İspanyolca, İtalyanca, Portekizce bildiği söylenmektedir.

Doğum tarihi hakkında kesin bir tarih verilmemesine rağmen Piri Reis’in 1465 ile 1470 yılları arasında Gelibolu’da doğduğu ifade edilmektedir. Denizciliğe amcası Kemal Reis’in yanında başladıktan sonra birlikte Fransa, Sardunya ve Korsika gibi pek çok akına katılır. 1486’da Gırnata’da katledilen Müslümanlardan geriye kalanlar hazırda donanması olmayan Osmanlı Devleti’nden yardım istediğinde Kemal Reis’i Osmanlı Bayrağı ile İspanya’ya gönderilir. Amcası ile bu sefere katılan Piri Reis, Müslüman ve Yahudilere yardım ederek onları İspanya’dan Kuzey Afrika’ya taşır.

1494 yılında resmen donanmaya katılarak Osmanlı’nın Venedik Donanması’na karşı elde etmek istediği deniz kontrolü için Osmanlı donanmasında gemi komutanı olarak görev alır. Piri Reis’in 1499- 1502 yılları arasında meydana gelen deniz savaşları sırasında ünü yayılmaya başlar. 1511’de amcasının deniz kazası sonucunda ölümünden sonra Gelibolu’ya giderek orada haritaları ve kitabı üzerinde çalışmaya başlar. Bu çalışmaları sonucu 1513 tarihli ilk Dünya Haritası’nı çizer. Kristof Kolomb’un Amerika Haritası’ndaki bilgileri içerdiği rivayet edilen Harita’dan günümüze ulaşan parçada Atlas Okyanusu, İber Yarımadası, Afrika’nın batısı ve Amerika kıtasının doğu kıyıları yer almaktadır.

Yavuz Sultan Selim, Mısır Seferi zamanında 1516- 1517 yıllarında Cafer Bey’in komutasındaki Osmanlı Donanmasında Piri Reis’e komutanlık görevi verilir. Piri Reis, ayrıca 1513 Dünya Haritası’nı Sultan Selim’e sunar. İskenderiye’yi ele geçiren donanmadan ayrılan bir filo ile Nil yolundan Kahire’ye giden Derya Beyi Piri Reis, Nil Irmağı’nı çizme fırsatı bulur ve yine harita yaparak tarihi ve coğrafi bilgiler verir.

Yavuz Sultan Selim’in ardından tahta geçen oğlu Kanuni Sultan Süleyman'ın dönemi Osmanlı Tarihi’nde fetihlere imza atmış önemli bir dönemdir. Piri Reis, 1523'deki Rodos seferi sırasında da Osmanlı Donanması'na katılarak Pargalı Damat İbrahim Paşa’nın desteğini alır. 1525'da Kitab-ı Bahriye, Pargalı İbrahim Paşa aracılığıyla Kanuni Sultan Süleyman’a sunulur.

1533 yılında ise Barbaros Hayrettin Paşa Kaptan-ı Derya rütbesini alınca Piri Reis de Derya Sancak Beyi ünvanını alır ve Barbaros Hayrettin Paşa’nın vefatından sonra Mısır Kaptanlığı görevini üstlenir. Osmanlı donanmasında yaptığı son rütbe, idamıyla sonuçlanan Mısır Kaptanlığı olur. 1552 yılında ikinci kez çıktığı Mısır Seferi’nin son durağı Basra’dır. Piri Reis gemilerinin bakımlarının yapılması ve askerlerin dinlenmesi için donanmayı Basra’da bırakarak diğer ganimet yüklü gemilerle Mısır’a gelir. Basra ve Mısır Beylerbeylerinin baskısıyla donanmayı geride bırakmasının suç olduğu iddiasıyla hapsedilerek Kanuni Sultan Süleyman’a şikayet edilir. 80 yaşını aşmış büyük alim, 1554 yılında idam edilir.

Piri Reis'in 1526'ya kadar olan yaşamı ve denizcilik deneyimleri, büyük eseri Kitab-ı Bahriye'den takip edilebilir. Piri Reis, deniz yoluyla dünyanın dört bir yanına giderken diğer bir yandan da hazırladığı kitaplar ve haritalar için çalışmış, kaynaklardan yararlanmış, notlar almıştır.

Haritalardan oluşan sadece üç eseri günümüzde bilinmektedir. Bunlardan ilki 1513’te çizimini yaptığı dünya haritasından günümüze ulaşan parçadır. Haritanın diğer parçaları hâlen kayıptır. Diğer çalışması, Akdeniz’i ekonomik ve coğrafi yönleriyle aktaran “Kitâb-ı Bahriye” kitabıdır. Bilinen son çalışması ise 1528’de yapmış olduğu ikinci bir haritadır. Bu harita da Amerika’nın orta ve kuzey kıyılarını gösteren haritasının bir parçasıdır.

1 / 4